Okres nauki zdalnej to przede wszystkim wielogodzinne tkwienie przed ekranem. Z tegorocznych badań Fundacji Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii wynika, że polska młodzież spędza średnio przed ekranem 9 godzin dziennie. To tyle, co etat. Z nadgodzinami.

Nauka, rozrywka, kontakty społeczne – wszystko przeniosło się online. Część rodziców jest z tego zadowolona, gdyż dziecko siedząc w domu unika ekspozycji na groźnego wirusa. Jednak wielu rodziców zaobserwowało poważne, negatywne zmiany w psychice dziecka, które można wiązać z inwazją ekranów.

Niektóre dzieci do tego stopnia wycofały się z kontaktów społecznych, że mają dziś problem nawet z wyjściem z domu. U niektórych rozwinęła się fobia społeczna, część przeżywa stany depresyjne, nasiliły się myśli samobójcze i przypadki samouszkodzeń.

Jednak nawet dzieci, które zachowały równowagę psychiczną, doświadczają negatywnych skutków wielogodzinnego siedzenia przed ekranami (zmęczenie, zaburzony rytm biologiczny, problemy ze snem, skupieniem uwagi, nauką, pogorszenie wzroku, problemy z kręgosłupem itd.).

Dlatego właśnie kluczowe jest dobre wykorzystanie czasu wakacji, by zregenerować ciało i emocje.

Detoks cyfrowy

Najbardziej radykalną, a zarazem najskuteczniejszą formą pomocy jest detoks cyfrowy.  Jest to czas  całkowitego zaprzestania korzystania z urządzeń elektronicznych, takich jak smartfon, tablet, laptop, komputer.

Celem detoksu jest pozwolenie układowi nerwowemu na powrót do optymalnego stanu.

Jak wykazuje praktyka kliniczna, na przykład badania Victorii Dunckley – psychiatry dziecięcego – minimalnym czasem potrzebnym na skuteczny detoks cyfrowy są 3 tygodnie.

Detoks można przeprowadzić na 3 sposoby:

1. Radykalne odcięcie od wszelkich ekranów, połączone ze zmianą środowiska –na przykład trzytygodniowy obóz harcerski. Skuteczny w doprowadzeniu układu nerwowego i hormonalnego do równowagi, jednak po powrocie do codzienności łatwo wpaść na nowo w szkodliwą dla zdrowia rutynę nadmiernego korzystania z ekranów.
2. Radykalne odcięcie BEZ zmiany środowiska – odebranie dostępu do ekranów na 3 tygodnie, w miejscu zamieszkania – najtrudniejsze, ale może być skuteczniejsze od pierwszego wariantu, ponieważ wprowadzone pozytywne zmiany w życiu codziennym mają większą szansę na utrzymanie po zakończeniu detoksu.
3. Częściowe odcięcie – wprowadzenie i egzekwowanie dziennych limitów korzystania z ekranu. Choć teoretycznie łatwiejsze do wprowadzenia niż sposób drugi, to w praktyce bardzo trudne, gdyż cyfrowa abstynencja jest wbrew pozorom łatwiejsza niż kontrolowane użytkowanie.

Oczywiście nie wystarczy zabrać dziecku sprzęt. Detoks cyfrowy trzeba starannie przygotować. Pomocą służy Fundacja Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii. Opracowaliśmy szczegółowy plan – tydzień przygotowań oraz 3 tygodnie detoksu właściwego, dostępny bezpłatnie na stronie www.rodzice.co w sekcji „Detoks cyfrowy".

Las, łąki, plaża, jezioro...

Terapia naturą, nazywana też ekoterapią, to zestaw działań na łonie natury, których celem jest poprawa zdrowia psychicznego i fizycznego człowieka. Jest to kluczowe działanie w walce ze skutkami inwazji ekranów w nasze życie.

Najprostsza metoda to zwykły spacer w zieleni. Pod pewnymi warunkami! Musimy pozwolić sobie w pełni tej natury doświadczyć. Przede wszystkim należy wyłączyć telefon, by nie powodował ciągłego rozproszenia i niepokoju sms-ami, dzwonkami i dźwiękiem powiadomień. Tym, co słyszymy, powinny być odgłosy natury – nie muzyka ze słuchawek czy hałas samochodów. Jeśli kogoś nudzi zwykły spacer, może być to bieg z kijkami, jazda rowerem, spływ kajakiem itp.

Kolejna propozycja – prace w ogródku, nazywane szumnie hortiterapią. Chodzi tu zarówno o kopanie ziemi, grabienie, wyrywanie chwastów, jak sadzenie kwiatów, przycinanie żywopłotów itp. Choć dla dzieci czy nastolatków może wydawać się to nudne, warto zainwestować w uprawę roślin dającą szybkie pozytywne rezultaty. Najprostszy przykład to rzeżucha, która rośnie wręcz błyskawicznie.

Od dawna znana jest hipoterapia – która jest terapią kompleksową. Jazda konna nie tylko usprawnia fizycznie, koń jest zwierzęciem niezwykle pozytywnie wpływającym na emocje, a jego wyczesywanie i karmienie jest równie terapeutyczne jak sama jazda. Generalnie kontakt z oswojonymi zwierzętami wpływa kojąco na człowieka. Na przykład mruczenie zadowolonego, głaskanego kota (jak wykazały zresztą badania naukowe) poprawia nastrój. Zabawa z radosnym, entuzjastycznie reagującym na każde zachowanie pana czy pani pieskiem – jeszcze bardziej.

Następna propozycja to ćwiczenia fizyczne, jednak na łonie natury. Jeśli ktoś ma do wyboru ćwiczenie w hali na symulatorze roweru a jazdę po parku prawdziwym rowerem, nie powinien ani chwili się wahać. Ćwiczenia na świeżym powietrzu pozwalają na dotlenienie mózgu, a wzrok błądzący po zieleni odpoczywa bardziej niż w czterech ścianach nawet najlepiej wyposażonej siłowni.

Skrzynka narzędziowa SMART życia

Niezależnie od konkretnych zadań na wakacje, warto wprowadzić zasady ułatwiające też na przyszłość zdrowe korzystanie ze zdobyczny techniki. Załączamy szereg propozycji zasad, które obowiązywałyby w domu. Zasady te są oczywiście negocjowalne, jednak gdy ustalicie z dziećmi wasz własny zestaw, trzeba go podpisać i umieścić w widocznym miejscu. Do ustalonych zasad warto regularnie wracać, rozmawiać o tym, na ile się sprawdzają. Rozmowy te stanowią dobrą okazję do porozmawiania z dzieckiem o jego byciu w świecie wirtualnym jako takim. Ważne jest, by nie wpadać w inkwizytorski ton przesłuchania, a raczej prowadzić taką rozmowę z zainteresowaniem i miłością.

W tym domu obowiązują następujące zasady dotyczące przestrzeni cyfrowej:

ZASADY PODSTAWOWE

Ustalę z rodzicami, z jakich portali i zasobów internetowych mogę korzystać, a jakich mam unikać.

To rodzice decydują, w jakie gry mogę grać i na jakich portalach społecznościowych mogę mieć konto.

Będę przestrzegać ustalonych limitów czasu online.

Gry, zabawy, kontakt z przyjaciółmi to przywileje, które zyskuję po wykonaniu obowiązków domowych i odrobieniu lekcji.

Zawsze mam plan, co chcę robić z pomocą urządzeń elektronicznych. Nigdy nie mają one służyć zabiciu czasu.

Zachowam kulturę osobistą online.

BEZPIECZEŃSTWO OSOBISTE

Nigdy nie ujawnię osobom poznanym przez Internet mojego nazwiska, adresu zamieszkania, numeru telefonu i adresu szkoły. Jeśli ktoś mnie o to prosi – powiadomię rodziców.

Nigdy nie zdradzę swoich haseł do gier, mediów społecznościowych, maila itp. nikomu poza rodzicami.

Ustalę z rodzicami, jakie zdjęcia/wideo mogę publikować online. Nigdy nie zrobię sobie zdjęcia, którego nie pokazałbym własnej babci.

Jeśli ktoś prześle mi pornografię lub coś, co mnie przestraszy, zaniepokoi, natychmiast odejdę od komputera (smartfonu) i powiem o tym rodzicom.

Jeśli ktoś poznany online poprosi mnie o spotkanie, powiem o tym rodzicom.

Jeśli ktoś będzie mnie prześladował online – powiem o tym rodzicom.

BEZPIECZEŃSTWO TECHNOLOGICZNE

Nigdy nie otworzę załącznika przesłanego w wiadomości od nieznanej mi osoby.

Jeżeli jakiś załącznik od znanej mi osoby będzie wyglądał podejrzanie – zapytam, czy na pewno jest nadawcą oraz zapytam o zawartość.

Podpis dziecka, data…

Podpis rodzica………..

PAMIĘTAJ: INTERNET JEST JAK OKNO BEZ FIRANKI!

Bogna Białecka