W uniwersalnej klasyfikacji dziesiętnej, stosowanej w bibliotekach na całym świecie, nie ma kategorii „książki o babciach i dziadkach”. Lecz kiedy na stronie biblioteki, z której wypożyczam książki, wpiszę temat: „Dziadkowie i wnuki”, pojawia się 17 stron z tytułami. A i wymienione tam pozycje to nie wszystkie opowieści o babciach i dziadkach, które w bibliotece i jej filiach można znaleźć (sprawdziłam). Gdy chcemy drążyć temat dalej i znaleźć kolejne książki o relacjach międzypokoleniowych, można skorzystać ze zwykłej wyszukiwarki internetowej – teraz dopiero zostaniemy zasypani spisami książek! Cóż wybrać z tego, co proponują twórcy tych spisów - autorzy (głównie autorki) blogów, ale i liczni komentatorzy, dorzucający kolejne tytuły?

Poniżej przedstawiamy kilkanaście propozycji. Zgrupowane zostały tematycznie:

Portrety zwykłych, troszczących się dziadków (często pozostających w tle)

„Dzieci z Bullerbyn” Astrid Lindgren – któż z nas nie pamięta, jak dziewczynki chodziły czytać Dziadusiowi?; wspaniała para dziadków Julka i Mariana – szorstkich, skrytych i opiekuńczych, dających prawdziwe poczucie bezpieczeństwa chłopcom, po raz pierwszy w życiu spotykających się z sieroctwem kolegi, w powieści  „Ten obcy” Ireny Jurgielewiczowej.

Babcie i dziadkowie „przyszywani”

„Sklep z babciami” Dominiki Gałki (5+), „Wypożyczalnia babć” Marii Marjańskiej-Czernik (3-5 lat; tu dodatkowo oswajamy małe dziecko z instytucją biblioteki), znanej od kilku pokoleń „Babci na jabłoni” Miry Lobe ze świetnymi ilustracjami Mirosława Pokory (6-8 lat), „Czy umiesz gwizdać, Joanno?” Ulfa Starka i Anny Hoglund, przejmująca opowieść chłopca i pensjonariusza z domu starców (6-8 lat), „Dziadek na huśtawce” Renaty Piątkowskiej, autorki wielu pięknych i ważnych książek dla dzieci (5-8). Książki te ukazują zwykle zapracowanych, nieobecnych rodziców, samotność ich dzieci i ich tęsknotę za dorosłym, który miałby dla niego czas i ciepło. Dzieci te znajdują – na różny sposób - osoby, które podejmują się dobrowolnie pełnić rolę babci i dziadka. Czasem są nimi także samotni, starsi ludzie – bez rodziny lub od niej oddaleni.

Babcie wyobrażone

Zanim Andi z „Babci na jabłoni” spotkał starszą panią, która stałą się jego babcią przyszywaną, z inną, wypisz, wymaluj jak ze starego zdjęcia damą spotykał się na drzewie …

Babcie i dziadkowie chorzy, umierający

„Niezłe ziółko” Barbary Kosmowskiej – jak inne książki autorki, i ta przynosi subtelnie, lecz celnie ukazane postacie w ważnych życiowych sytuacjach. Godna naśladowania przez wszystkie babcie umiejętność nawiązania więzi z wnukiem (6-10); włoska opowieść „Mój dziadek był drzewem czereśniowym” Angeli Nanetti, zaskakująca, wzruszająca opowieść o rodzinie i o stracie (7-11).   

Babcie o drugim obliczu, niezwykłe

Taką babcią, nietuzinkową, jest Babcia Mała z „Niezłego ziółka”. Brawurowo opowiedziana historia o starszej pani to „Babcia rabuś” Davida Willimsa (8-12), bardzo zabawna, ale i pouczająca historia trudnej relacji przekształcającej się w przyjaźń. W pewnym sensie i Małgorzata Musierowicz robi czytelnikom niespodziankę, czyniąc z (pozornie zwykłej mamy i babci) Mili Borejko słynną, modną, tajemniczą twórczynię sztuk teatralnych. Do niezwykłych babć – także związanych z teatrem – należy Babsko, objawiająca się pewnej dramatycznej nocy, nieznana wcześniej babcia Franciszki, tytułowej bohaterki znakomitej książki Anny Piwkowskiej (10-14 lat).

Babcie i ich dorośli wnukowie

A także zgrzyty i trudności w relacjach między nimi znajdziemy w powieści „Dokąd nas zaprowadzisz” - 5 części cyklu Małgorzaty Klunder „Niziołkowie z ulicy Pamiątkowej”. Nadmienimy tu tylko, że obaj wnukowie są… księżmi. 

I na zakończenie tego – bardzo ograniczonego – przeglądu zwracamy uwagę na nowatorską grupę książek: pozycje, które można byłoby określić jako „interaktywne”. Są to pięknie wydane notesy z miejscem na wpisywanie przez seniorów ich wspomnień, czasem z naprowadzającymi pytaniami. „Dziadku [Babciu], chcę poznać Twoją historię”, „Babciu [Dziadku], opowiedz o sobie” czy „Opowiedz mi, Dziadku [Babciu]…”

Izabela Jurek