Żyjemy w „cywilizacji terapeutycznej”. Tysiące ludzi (i to tych, którzy ze względu na pozycję materialną czy uznanie społeczne mają większy wpływ na innych) swoje problemy rozwiązuje przez psychoterapię. Z reguły chodzi o to, by „zrozumieć swoje uczucia”, „to, czego się chce naprawdę”, o „wybaczenie sobie”. Nic nie ujmując psychoterapii jako narzędziu kontroli uczuć – nie zastąpi ona prostej nauki sprawiedliwości i panowania nad czynami, nie tylko nad uczuciami. Nam Bóg dał doskonalszy instrument pojednania z Nim samym, z ludźmi i ze sobą. To praktykowana regularnie spowiedź święta.

Kształcenie odpowiedzialności należy do priorytetów procesu wychowania. Dla osób wierzących jednym ze skutecznych sposobów zdobywania tej cechy jest praktyka spowiedzi świętej. Poza bowiem owocami tego sakramentu, do jakich niewątpliwie należą pojednanie się z Bogiem, odzyskanie łaski uświęcającej i pokoju sumienia, podkreśla się jego wymagania, których realizacja może okazać się pomocna w budowaniu i wzmacnianiu cnoty odpowiedzialności.

Niniejszy tekst zawiera krótkie omówienie czterech aspektów pedagogicznych spowiedzi św., które mogą stanowić inspirację zarówno dla rodziców, jak i dzieci w toku kształtowania przez nich postawy odpowiedzialności.

• Spowiedź święta uczy dziecko odpowiedzialności za swoje czyny

Zadaniem sakramentu pokuty i pojednania nie jest wprowadzanie dzieci i młodzieży w kompleksy czy w stałe poczucie winy i strachu, lecz przeprowadzenie ich przez odważną lekcję konfrontacji ze swoim grzesznym postępowaniem, które niekiedy skutkuje zerwaniem więzi z Bogiem i zniszczeniem relacji z człowiekiem. Spowiedź pomaga więc zrozumieć dziecku, że z jego złymi czynami związane są konkretne i nierzadko przykre konsekwencje, stąd uczy się ono pokornego przyznawania się do popełnionych błędów (wyznanie grzechów), a także mężnego brania odpowiedzialności za swoje niewłaściwe zachowanie (przyjęcie pokuty sakramentalnej i spełnienie zadośćuczynienia).

• Spowiedź święta uczy dziecko odpowiedzialności za rozwój relacji z Bogiem

Zazwyczaj rodzice skupiają się na rozwoju intelektualnym swoich dzieci, zapisując je na wszelkiego typu zajęcia pozaszkolne czy kółka zainteresowań. Już od najmłodszych lat wymaga się od dzieci utrzymywania samodyscypliny i skoncentrowania się na zdobywaniu nowych umiejętności. W sposób analogiczny należy odnieść się do praktyki spowiedzi, traktując ją jako miejsce pogłębiania osobistej relacji z Bogiem, ustawicznego doskonalenia się w wymiarze duchowo-moralnym i ćwiczenia się w większej wrażliwości na ludzi. Dziecko bowiem po to wyznaje swoje grzechy w spowiedzi świętej, by kapłan mógł przed nim odkryć niejedną szansę na poprawę jego postępowania oraz wskazać drogę jeszcze mocniejszego umiłowania Boga i drugiego człowieka.

•  Sakrament pokuty i pojednania uczy rodziców odpowiedzialności za wiarę ich dzieci

Rodzice na chrzcie świętym swojego dziecka zobowiązali się do wychowania go w wierze. Ten przywilej można spełniać przez podtrzymywanie modlitwy rodzinnej, wspólne przeżywanie liturgii w kościele czy jednoczenie się przy stole wielkanocnym i wigilijnym. Innym ważnym wsparciem w formacji duchowej młodego pokolenia pozostaje przekazywanie mu doświadczenia Boga miłosiernego, którego rodzice spotykają w spowiedzi świętej. Dzieci powinny więc widzieć rodziców chodzących do spowiedzi (albo słyszeć, jak mówią, że idą do spowiedzi). Chodzi więc tu o dzielenie się z dzieckiem przeżywaną relacją z Bogiem przebaczającym, życzliwym człowiekowi, a jednocześnie wzywającym go do poprawy dla dobra jego samego. Wyniesiony ze spowiedzi tak pozytywny obraz Pana Boga w sposób naturalny mobilizuje rodziców do przekazywania swojemu potomstwu radości wiary w Trójjedynego i wartości dbania o więź miłości z Nim.

•  Spowiedź święta uczy rodziców odpowiedzialności za wychowanie religijne swojego dziecka

Dzięki temu, że dziecko widzi, jak jego rodzice systematycznie przystępują do sakramentu pokuty i pojednania, poprzedzając pójście do konfesjonału osobistą modlitwą i zrobieniem rachunku sumienia, oraz gdy dziecko dostrzega, iż jego rodzice pokonują swoje wady, wzrastają w pobożności, a ich relacje z bliźnimi stają się lepsze, wówczas z większym przekonaniem można mówić dziecku o nieocenionym znaczeniu spowiedzi św. w życiu religijnym i skuteczniej zachęcać je do korzystania z sakramentów. Nie ma dobrego wychowania bez samowychowania. Dzieci muszą wiedzieć, że na wartościach, które rodzice chcą im przekazać – tak samo zależy im samym; że sami stawiają sobie te same wymagania, co dzieciom; że wspólnymi zasadami kierujemy się wspólnie, a życie moralne może być wielką przygodą. Przygodą, w której trzeba pokonywać przeszkody, ale jest również satysfakcja, wspólnota, szczęście. Spowiedź to niepojęty dar. Oczywiście, w swej istocie – poprzez odpuszczenie grzechów – daje za każdym razem nowy początek. Ale biorąc pod uwagę, że nasze życie jest drogą, że „raz wybrawszy, codziennie wybierać musimy” – jest również darem, dzięki któremu możemy ciągle razem iść naprzód.

o. Ambroży Okroy OFM