Co możemy zrobić jako rodzice, aby nasze dzieci wyrosły na dobrych, wartościowych ludzi? Co możemy im dać i jakimi rodzicami powinniśmy być? Odpowiedzi na te pytania znalazłoby się zapewne wiele, ale przede wszystkim ważne jest, aby poznawać siebie i nad sobą pracować. Kiedy sami jako rodzice i wychowawcy będziemy stawali się lepsi, będziemy pracować nad wykorzenianiem wad, przy jednoczesnym pielęgnowaniu cnót, zrobimy bardzo ważny krok nie tylko ku własnej lepszej przyszłości, ale także przyszłości własnych dzieci.

Niezwykle pomocna w pracy nad sobą jest wiedza o temperamentach, która pomoże nam zrozumieć nasze reakcje, zachowania, motywacje, wybory. To samo będzie dotyczyło oczywiście naszych dzieci – im lepiej je poznamy, tym łatwiej będzie nam dbać o więzi rodzinne, pomagać dzieciom się rozwijać, ale też wprowadzać je w świat i mierzyć się z nim.

Co konkretnie daje nam poznanie temperamentów naszych dzieci?

• Lepiej rozumiemy ich zachowania już od najmłodszych lat.
• Poznajemy trudności wewnętrzne, z którymi muszą się mierzyć, i możemy pomóc im je pokonać.
• Zaczynamy rozumieć ich reakcje na różne sytuacje, zarówno te codzienne, jak i wyjątkowe, w tym stresujące.
• Wiemy, w jaki sposób organizować im miejsce zabawy i nauki.
• Wiemy, jakie zabawy i formy spędzania czasu są dla nich najodpowiedniejsze.
• Wiemy, w jaki sposób zwracać im uwagę, żeby przynosiło to pozytywny skutek, zarówno dla nas, jak i dla nich. 
• Poznajemy ich życie duchowe i wiemy, w jaki sposób pomóc im wzrastać w wierze, m.in. dzięki odpowiednim dla nich formom pobożności. 

Ze względu na siłę oraz szybkość przejawów przeżywanych uczuć wyróżniamy 4 podstawowe temperamenty: choleryczny (szybka i silna reakcja), melancholiczny (reaguje wolno, ale z dużą siłą), sangwiniczny (reakcja szybka, ale słaba) i flegmatyczny (reaguje wolno i słabo). Między 4. a 7. rokiem życia można już dość precyzyjnie ocenić usposobienie dziecka, przy czym niektóre cechy są zauważalne nawet nieco wcześniej.

Cechy małego choleryka

• Bardzo ruchliwy, ciekawy świata.
• Wie, czego chce, i dąży do osiągnięcia tego celu, np. chce konkretnej zabawki lub domaga się pójścia w konkretne miejsce.
• Lubi zabawy wymagające ruchu, logicznego myślenia, wytrwałości – potrafi długo pracować nad swoim dziełem (budowla z klocków, puzzle, praca plastyczna).
• Jest inteligentny, zadaje dużo pytań. Często ma swoje ulubione obszary wiedzy, w których staje się specjalistą.
• Uchodzi za egoistę, niczego się nie boi, także gróźb i kar, jest wścibski, wszędobylski.
• Rodzice najczęściej określają go mianem trudnego i wymagającego dziecka.

Cechy małego melancholika

• Potrafi bawić się sam i nie zwraca uwagi na inne dzieci – także w późniejszym wieku.
• Jest dobrym obserwatorem ludzi, przyrody – więcej też słucha i patrzy niż mówi.
• Już jako małe dziecko ma bogatą osobowość i ciekawe przemyślenia.
• Jest wrażliwy, uczuciowy i dzięki temu nawiązuje szczególną więź z mamą.
• Rodzice uważają go za grzeczne, spokojne dziecko.

Cechy małego sangwinika

• Pogodny, wesoły, grzeczny.
• Bardzo lubi towarzystwo i nie boi się nowo poznanych osób.
• Chętnie poznaje nowe rzeczy – pokarmy, miejsca, zabawki.
• Już od maleńkości potrafi być czuły i empatyczny – pociesza, przytula, przynosi podarunki.
• Wszystko go ciekawi, łatwo się rozprasza podczas zabawy i nauki.
• To dziecko, które rodzice uważają za grzeczne, pomocne, bystre.

Cechy małego flegmatyka

• Leniwy, nie lubi ruchu, zmian.
• Potrafi przez długi czas bawić się jedną zabawką.
• Lubi jeść i na ogół jest dzieckiem większym i cięższym niż inne dzieci.
• Jeśli coś psoci, to w ukryciu – nie daje po sobie poznać swoich „złych zamiarów”.
• Rodzice mówią o nim, że jest spokojnym, bezproblemowym dzieckiem, przy którym wszystko mogą zrobić.

Może nam się wydawać, że choleryk jest najtrudniejszym do prowadzenia temperamentem. Jednak z czasem okazuje się, że to wspaniały materiał do kształtowania. Jest wytrwały, systematyczny i można na nim polegać. Potrzeba mu tylko silnego autorytetu, któremu zaufa. Powinna nad nim czuwać osoba zdecydowana, przed którą choleryk będzie czuł respekt.

A co z pozoru idealnym sangwinikiem? To pogodne dziecko też nie powinno zostać pozostawione same sobie. W pewnym momencie zaczyna ono bezkrytycznie przejmować poglądy innych osób i łatwo ulega złym wpływom. Brakuje mu też zapału do nauki. Jest dzieckiem, które bardzo szybko znajduje sobie pasje, ale niestety równie szybko z nich rezygnuje. Dlaczego potrzebuje organizatora, który nauczy go systematyczności i sumiennego wypełniania zadań, a także podsunie wartościowe zajęcia i znajomości.

Melancholikowi z kolei przyda się towarzystwo anioła stróża, który będzie rozumiał jego delikatną naturę, ale też, kiedy trzeba, przerwie jego marzycielskie bujanie w obłokach. Powinna to być osoba wyrozumiała, ale i stanowcza, która będzie potrafiła dobrać takie działania czy słowa, które nie zranią tej wrażliwej duszy.

A flegmatyk? Jemu potrzeba motywatora, który w mądry sposób zachęci go do działania i pomoże mu przekuć jego plany na konkretne działania. Mały flegmatyk często z lenistwa lub braku wiary w siebie pozostaje bierny, dlatego tak ważne jest, aby czuł wsparcie kogoś, kto wierzy w jego pomysły i będzie go aktywizował. I czy powinnam pisać o czymś tak oczywistym jak to, że każde dziecko potrzebuje miłości bez względu na to, jaki ma temperament? Mimo wszystko napiszę – każde dziecko potrzebuje miłości! I to ona jest tym, co rodzice powinni dawać swoim dzieciom – miłość, która wyraża się przez słowa, gesty, czyny, obecność, wsparcie, mądrą pomoc... Rodzice, kochając swoje dzieci, uczą je miłości, którą one poniosą dalej w świat. I dobrze, kiedy rodzic jest też autorytetem, aniołem stróżem, kimś, kto wspiera bez względu na temperament – swój czy swojego dziecka.

Ewa Niewczas